HAADAMA RENMUM TAQUN DORONDEN
DANTAQIYE DUNA NOXO (1948)
JOPPAADI
O
ga na a faayi nan ti saran xabiilanun doronde do I taqu tinamto ya na du-kiteye,
teleŋontaaxun do jamun gondoman ŋa duna noxo.
O
ga na a faayi nan ti soron taqun turvinbalaaxun do i roxomaxantaaxun yan ña
sababu xonintan gollu ñanŋen dunasu maxa. Ken ya ni haadama renmum su ga
natene do kiyi kurunba be i ga digaamunu, i ga batiini ti i sago, i xannun
laabanto kannu do kori su da.
O
ga na a taayi nan ti haadama tenmun taqun nan siri tangeene ti tanka teleŋonte
kuudo a nan maxa fiite katta gollu burn ñanŋen do marandi moxo bure.
O
ga na a faayi nan ti mejanŋaaxun nan siri ñaana jamaanun naxa.
O
ga na a faayi nan ti Duna feddi xooren da sigira xerexerente kini haadama renmum
taqu i sigindi kayitin noxo, a doronden do seren xanuye, xawancaaxu yugun do
yaxarun naxa.
O
ga na a faayi ti jamaanu ku ga kafim i ga da laayidun raga nan ti i wa sikki do
haadama renmun taqun koroosinden batte.
O
ga na a faayi nan ti a su nan siri me-mukku taqun do du kiteyen ga ni ke be.
Batu
xooren
da
haadama renmum taqum doronden dantaqiye duna noxon bagandi kuudo saran
xabiibanun su, jamaanun su na ña, ken dinman ŋa, sere su ma kafo na ke
danteqiye toqo i kiilu kuudo ti xaranŋunden do arayinde jamaanu na katta
soron taqun tangana.
Tonte fana
Haadama
renme su saareyen ŋa an na du-kitten ña, an nta sere komaaxu, an do soron
su yan yekka dorontaaxu do taqu. Haqilen, wa sere su, a do soro kuttu nan siri
terene doome kappalengaaxu kanma.
Tonte 2
Haadama renme su raawa i taqun
su wuttu xo ke danaqiyi kayiti ga da a ko moxo be. Xabiila, fate, yugo ma
yaxare, xanne, diina, politikin kaara, ma wariyu tana a ga giri a jamaane, a
dingira, a kiteyu, a saareye ma sigira tana, ku su ra nta a kabana i taqun
wuttu.
Po ra nta bakka sere taqu na a
saxu a ga giri jamaane be, dingira be ti ken jamaane ni maranden ya, ma a nta i
yinme kitte.
Tonte 3
Bireye,
du-kiteye do an yinme tangarjen wa kappa haadama renmen taqu.
Tonte 4
Sere
su ra nta ñaana kome, komaaxun do komo gaaganden danbe su kabanton ya ni.
Tonte 5
Sere
ra nta haadama renme su toorana, na a mamandi kuudo na a roxondi.
Tonte 6
Sere
su, noqu su raawa i seraaxun bagandini xo killen ga da a riti moxo be.
Tonte 7
Killen kaaran ŋa, a su nan
yekka, killen na a su tangana moxo baane ke ya. Fo wo fo su do ke dantaqiye ga
bogu me wure, soron su nan baana i ga i tangana. Katta ken ŋa moxo be.
Tonte 8
Killen
ma sariyanun saaxaman ga da taqu beenu kini seren ŋa, i ga ñi a mulla i na
fo bagu i ya, sere so raawa deemande muurunu kiitiraanu.
Tonte 9
ra nta sere su ragana, na texi kaso ma na a bagandi jamaanen ŋa xafu kanma.
Tonte 10
I
ga na fo tiifi sere ya, a nan siri i xibaaren dantaqini kiitira be ga nta
saafandini, soron su jon ŋa, kiitira ke na a taqun do a waajibinun koyi ma
a na ko a ga boxu noqu be.
Tonte 11
- 1.
Golli bure su ga tiifi
haadama renme ya, in siri a ragana xo a ga ma fo dabari ma I ga na a kiiti bire
be jaman ŋa, fo ga ma bogu a taqun ŋa.
- 2. Toŋen ra nta xenne
haadama renme su kanma selli gollu ku dabari dinma jamaane ma jaman falle
sariyan ga ma golli bure wari a yi. Fo ra nta kappa killen ga da toŋe be
ko.
Tonte
12
Sere
su ra nta roono, fo koono an funen bire moxo, a kore, a kan xibaare ma na a
bataaxun xara selli a ga ma an ñamari, a ra nta a roxondini xadi. Sariyan nan
siri sere su tangana katta kun baqe, ken xa wa kappa sere su taqu.
Tonte
13
- 1.
Sere su raawa terene moxo be gan liŋo a dan ŋa jamaanen noxon ŋa,
a raawa i kan sigindini noqu be i ga a mulla.
- 2. Sere su raawa bakka
jamaane, xari a yinme jamaane, a raawa yillene katta i jamaane.
Tonte
14
- 1. I ga da sere su bitta,
a raawa telle moole jamaane tana.
- 2. Ke taqe ra nta a kisini
selli a ga da golli buren ya ña, selli a ga da golle dabari a do Duna Feddi
xooren sariyan ga bogu me wure.
Tonte
15
- 1.
Sere su nan siri kappa jamaane soron ŋa.
- 2.
I ra nta sere su bakka jamaanen soron ŋa a ga ma soxu fo wo fo su kanma, i
ra nta kabana dubakka jamaane soron ŋa katta jamaane tana.
Tonte
16
- 1. Yugo do yaxare ga na
yexu baga, i raawa yexini me ya, na ka sigindi. I ga nta xabiila, jamaane ma
diina baane ra nta ken kabana.
- Yugo
ke do yaxare ke yan baana taqu yexu ke noxon ŋa ma ga na bogu.
- 2. Yexun ñaana yugon do yaxaren
ñaamariyen kanma.
- 3.
Kan ya ni jamaaren soron gondoman ŋa fankan nan siri a tangana.
Tonte
17
- 1. Sere raawa naabure
kitta, a ga ña kafon ŋa ma duran naabure.
- 2. I ra nta sere naabure
buusunu a yi xafu kanma.
Tonte
18
Sere
su raawa sinmene moxo be gan liŋo an dan ŋa, na ro diina. Ken taqe yan
sigi, a ga raawa gilli ke diina katta baane tana. A raawa i diina bagandi sellan
ŋa, a baane ma a do soro tanani, ma a kan noxo, a raawa a xaraŋundini,
nan bati.
Tonte
19
Sere
su raawa xibaare walla moxo be gan liŋo a dan ŋa, na kun wariyu
bagandi sellan ŋa. Ken wure ni ya sere su raawa wariyu kitta, na a muuru,
ma na a sanqi noqu su, moxo su, i ga nta an tanpindini.
Tonte
20
- 1. Sere su raawa soro kappa me
man na fedde taaxundi.
- 2.
I ra nta sere su rondini fedde ya a ga nta a liŋun ŋa.
Tonte
21
- 1.
Sere su yinme raawa kappa jamaanen xibaarun ga ku beenu maxa, ma a faari
taaxa be a ga a suga.
- 2.
Jamaanen saare renmun su
nan baana taqu kuudo nan golli fankan da.
- 3.
Jamaanen soron ga ke be
mulla ya ni fankan gondoman ŋ. I ga ke be mulla, I nan siri a bangandini ti
sugandindi laabante.
Tonte
22
Sere
su ga kappa jamaanen soro, a nan siri daxa kitta. A gan siri foonu beenu kitta
katta kuureye, kuudo fo nan maxa bono a saraaxun ŋa, ti jamaane ma jaman
falle deemande kun kappa a taqun ya.
Tonte
23
- 1.
Na golle kita, na angollen suga, na a dabari xanne liŋe, na an tanga
gollinbalaaxu kun su wa kappa sere su taqu.
- 2.
Soro
ga na ñi golli baane dabarini, I nta fuŋoono me ya tugaadi.
- 3.
Sere su ga golliñaŋaana,
a nan siri tugaadi kitta ya a do i koren ga katta bireene ti a yi sutura noxo.
- 4.
Sere su do soro tanani raawa kafiini na golliñan fedde sigindi, ma nan ro golliñan
fedde kuudo na i taqun tanga.
Tonte
24
Nan
tuuma, na an feten bogu me wa kappa seren taqu, na xenpa kita golliñan do tuuma
waxitinu a ga nta kaara su toorono.
Tonte
25
- 1. Na feere kita kuudo an do an
kore na bire moxo sire kita, yonki saha, yigande, feetu fatande, hire noqu,
jaare noqu a do koroosindu beenu kan gan siri i kitta. Na a deema selli a ga nta
gollini, kaagumen ga na-bono ma selli a ga ra ntaxa du birandi a sago ga fe.
- 2. Saareye do lemiñaaxu nan
siri koroosindi daritante kitta lemine su a ga saare kacce ma a ga ma saare
kacce, i sun siri tangene moxo baane ya.
Tonte
26
- 1. Sere su nan siri xaranŋa,
xaranŋunde ke jonko nta a yi xarankonpo lenmu ki. Haadama renme su nan
fatanta xarankonpo lenmu ku. .I nan gollen tuwaaxun xaranŋen ntalan wuñini
katta haadaman ŋa. Sere su tuwaaxun ya na an rondini meyisi xooro ku.
- 2. Xaranŋunde ke nan siri
seraaxun ya wundunu na haadama renmen taqun do i doronden tuwindi. A nan siri
me-faamunde, yanpanden menjanŋaaxun ya roono jamaanun naxa do saran
xabiilanu, diinan kafonu. A nan siri Duna feddi xooren gollu katta jamu
kuurandini.
- 3. Saaraanon fina yan sugandini
lemunun dan ŋa xaranŋen kille.
Tonte
27
- 1.
Sere su taawa kappa taaxen laadan xibaarun kuurande, nan taawe i bogu dinma su
nan kafi i kuurandi munnafa.
- 2. Sere su raawa i gollen
munnafan tangana, a ga ña safande, laadan xibaare ma fo tana.
Tonte
28
Sere su wa wulla jamu nan ña i
jaman noxo do jaman falee kuudo taqun do du-kiteyu beenu ga koŋi ke
dantanqirji kayiti noxo nan sabati.
Tonte
29
-
1.
Waajibinun wa seren da katta jaman ŋa, ken noxon ŋa, a du-kiteyen
do a seraaxun kuureyen baane yan katta ñaana.
-
2. Sariyan da xenpa ña kuudo
sere su nan maxa dangi i taqun do i du-kiteyu.
-
3. Ku taqu do ku du-kiteyu fa
nta ñaana selli i do Dun Feddi xooren anniyun ga nta telle doome.
Tonte
30
Ke dantaqiyi kayiti tonto ku ra nta ñaana
jamaane, kafo ma sere su dan ŋa kille kuudo na seron taqun do I du-kiteyun
bonondi.
Duna
feddi xooren duŋe na dantaqi i batu xoore. Taagumansen ga ni 217 (III), a ga wuti Desamburu
10,
1948 siine
