AMEGBETƆ ƑE ABLƆƉEVINYENYE ŊU KPEƉOƉZINYA
KPƆKPLƆYIƉEME
Esi woɖe dzesi kɔtɛe be, amegbetɔwo katã ƒe gomekpɔkpɔ sɔsɔe, anye gɔmeɖokpe
na amegbetɔƒomea ƒe ablɔɖemenɔnɔ, nuteƒewɔwɔ kple ŋutiƒaƒa le xexeame ta la.
Esi eme va kɔ ƒãa be, ablɔɖevinyenye si nye amegbetɔ ɖesiaɖe tɔ la ŋu
mabumabu akpɔ gbɔe wòtso be hlɔ̃nuwɔwɔ ɖe amegbetɔƒomea ŋu va bɔ ta la, amewo
ƒe dzitsinya va tsi tre ɖe nuwɔna vloe sia ŋuti ale woɖe adzɔgbe heɖoe kplikpaa be,
le egbe xexe sia me la, ele be amegbetɔ nanɔ agbe le ablɔɖe me, aɖe eƒe didi agblɔ
ƒaa vɔvɔ manɔmee, asubɔ nusi dzi wòxɔ se, avo tso ŋɔdzidodoname si me eye hiãkame
maganye agbenɔnɔ ƒe afɔklinu na ame hahoawo o ŋuti la,
Esi woɖo kpe edzi be, ehiã be se nadzɔ Amegbetɔ ƒe Ablɔɖevinyenye ŋu Kpeɖodzinya
la ŋu, be ameteteɖeto kple funyafunyawɔwɔ ame magawɔe be ame aɖeke nayi eɖokui ta
ʋli gei la to aglãdzedze me o ŋuti la,
Esi wohiã vevie be woado dukɔ kple dukɔwo dome kadodo ɖe ŋgɔ le xexemedukɔwo katã
dome ta la,
Esi Xexeme Dukɔ Ƒoƒuawo ɖe adzɔgbe le woƒe Ɖoɖo si te wode asie la me be, to
Amegbetɔ ƒe ablɔɖevinyenye ŋu Kpeɖodzinya me la, amegbetɔ ɖesiaɖe, eɖanye nyɔnu
alo ŋutsu o, ƒe gomekpɔkpɔ sɔ eye wokpɔ mɔ be to esia me la, hadomegbenɔnɔ azɔ
ɖe ŋgɔ, ablɔɖe asu amesiame si wu tsã eye agbenɔnɔ nadze edzi nyuie na amesiame wu
tsã ta la,
Esi dukɔ siwo katã da asi ɖe Kpeɖodzinya dzi la ɖe adzɔgbe be yewoakpɔ egbɔ be
amesiame de bubu Kpeɖodzinya la kple amewo ƒe ablɔɖemenɔnɔ bliboe ŋu kpakple ŋkuléle
ɖe ɖoɖo la ŋuti to ɖekawɔwɔ me kple Xexeme Dukɔ Ƒoƒuawo la,
Esi eme kɔ ƒãa be gomekpɔkpɔ kple Ablɔɖemenɔnɔ gɔmesese tsitotsito nye nu
vevitɔ wu, hena takpɔkpɔ na adzɔgbeɖeɖe sia bliboe ta la,
XEXEME DUKƆ ƑOƑUAWO ƑE TAKPEKPEGÃ LE GBEƑÃ ƉEM:
Amegbetɔwo ƒe Ablɔɖevinyenye ŋu Kpeɖodzinya sia be, enye ɖoɖo si dzi mieda asi
ɖo na amewo katã le xexeame godoo. Míele mɔkpɔkpɔ me be amesiame kple xexeame habɔbɔ
ɖesiaɖe le afisiafi azɔ ɖe Kpeɖodzinya sia nu. Woakakae ɖe xexeame katã to efiafia
kple emeɖeɖe na amewo me. Esia awɔe be amewo nase Kpeɖodzinya la gɔme eye woaxɔe, awɔ
ɖe edzi be, agbenɔnɔ natsɔ afo nyuie le Dukɔ siwo le Xexeme Duko Ƒoƒuawo ƒe Habɔbɔ
me la me. Wokpɔ mɔ be woakaka Kpeɖodzinya la ɖe Xɔɖeasinyigba siwo dzi ɖum dukɔ aɖewo
le la hã me hena dzidzedzekpɔkpɔ.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 1
Wodzi amegbetɔwo katã ablɔɖeviwoe eye wodzena bubu kple gomekpɔkpɔ sɔsɔe. Susu
kple dzitsinya le wo dometɔ ɖesiaɖe si eyata wodze be woanɔ anyi le ɖekawɔwɔ blibo
me.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 2-LIA
Ele be amesiame nakpɔ gome le ablɔɖevinyenye ƒe ɖoɖo siwo katã le Kpeɖodzinya
la me me. Woawɔ ɖoɖo siawo dzi vovototodeameme manɔmetɔe ɖe eƒe dzɔtsoƒe,
ŋutigbalẽ ƒe amadede, ŋutsu alo nyɔnuyenye, gbegbɔgblɔ, xɔsehamenɔnɔ,
dunyahehamenɔnɔ, ame ƒe susu ƒe vovototo, ɖevinyenye alo ɖoƒe tɔxɛ aɖeke ta o.
Gawu la, vovototodeameme madze le ame aɖeke ƒe dunyahenyawo alo eƒe dukɔa ƒe
kadodo kple dukɔ bubuwo me o. Nenema ke ame la ƒe dukɔ si me wòtso la ɖanye dukɔ nɔ-eɖokui
si o, eɖanye xɔɖeasi dukɔ alo dukɔ manɔɖokuisi o, vovototodeameme nuwɔna aɖeke
mayi edzi ku ɖe eŋu o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 3-LIA
Ele be amesiame nanɔ agbe leablɔɖe kple dedienɔnɔ me.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 4-LIA
Womatsɔ ame aɖeke awɔ kluvie alo aɖoe awɔbae o, woatsi kluvinyenye kple
kluvisitsatsa nu gbidii le mɔ vovovoawo nu.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 5-LIA
Womawɔ funyafunya ame, asẽ tame le eŋu, awɔ hlɔ̃nu aɖeke ɖe eŋu, ahe to nɛ
ahaɖi gbɔ̃e o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 6-LIA
Woade bubu amesiame ŋu le afisiafi abe amegbetɔ ene le se la nu.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 7-LIA
Amewo katã sɔ le se la dziwɔwɔ me eye wo katã akpɔ gome le se la ƒe wo taʋiʋli
me vovototomanɔmee.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 8-LIA
Gomekpɔkpɔ le amesiame si le dukɔa ƒe ʋɔnudrɔ̃ƒewo hena ɖɔɖɔɖowɔwɔ siwo
ku ɖe eƒe ablɔɖevinyenye ƒe kuxiwo ŋu abe alesi wole dukplɔse la me ene.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 9-LIA
Womalé ame aɖeke akpasesẽtɔe, azi edzi ɖe gaxɔme, alo anyae le dukɔa me ɖe
adzemadze dzi o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 10-LIA
Gomekpɔkpɔ sɔsɔe le amesiame si ŋu wotsɔ nya ɖo hekplɔe yi dukɔa ƒe ʋɔnudrɔ̃ƒe,
afisi ʋɔnudrɔ̃la adodoe siwo matso afia ŋkunɔ o la, nade to eƒe nyawo me ku ɖe
eƒe gomekpɔkpɔ, eƒe dɔdeasiwo kple hlɔ̃nya ɖesiaɖe ƒomevi si woatsɔ ɖe eŋu la
me nɛ.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 11-LIA
- Womabu ame aɖeke agɔdzelae le wɔna aɖe si to nuɖeɖi me nɛ la ta le eƒe dukɔ me
alo dukɔ bubuwo ƒe se nu nenye be se ma menɔ anyi le amea ƒe vodadawɔxi o.
- Womabu ame aɖeke agɔdzelae ɖe nuwɔna aɖe si mele dukɔa alo gbetadukɔ aɖeke ƒe
seawo me le xeyixi si me nya la dzɔ o. Nenema ke womana tohehe aɖeke si kɔ wu esi sɔ
kple amea ƒe vodada le xemaxi me o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 12-LIA
Ame aɖeke mekpɔ mɔ atsɔ sesẽ ade nu ame bubu ƒe adzamegbenɔnya, eƒe ƒomenya,
alo aƒemegbenɔnya me o. Ame aɖeke mekpɔ mɔ ato mɔ aɖeke dzi anya nu tso ame aɖe
kple ame bubuwo dome kadodonyawo ŋuti o. Nenema ke ame aɖeke mekpɔ mɔ aƒo ɖi ame
bubu ŋkɔ alo agblẽ eŋu o. Se la ɖe mɔ be ame aɖe si ŋu woaɖe afɔ sia ƒomevi ɖo
la, naʋli eɖokui ta faa se la ŋudɔwɔwɔ me.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 13-LIA
- Amesiame kpɔ mɔ aɖi tsa ayi dukɔ ɖesiaɖe me, anɔ afisiafi si dzroe la, gake amea
nakpɔ gbɔ be yemetso dukɔ si me yele la ƒe liƒowo o.
- Mɔnukpɔkpɔ le amesiame si be woadzo le eƒe dukɔ alo dukɔ bubu me eye woate ŋu atrɔ
gbɔ va eƒe dukɔ me.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 14-LIA
- Mɔnukpɔkpɔ le amesiame si, si aʋa yi dukɔ bubu me la si be woakpɔ sitsoƒe.
- Womagbe sitsoƒemɔnu kpɔkpɔ sia nana ame ne eva eme be wole eyome tim ɖe vodada siwo
meku ɖe dunyahenyawo ŋu alo esiwo tsi tre ɖe Xexeme Dukɔƒoƒuawo ƒe ɖoɖowo ŋu o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 15-LIA
- Dumevinyenye ƒe gomekpɔkpɔ le amesiame si.
- Womatsɔ akpasesẽ axɔ dukɔmevinyenye le ame aɖeke si o, eye womaxe mɔ na ame aɖeke
si di be yeatrɔ azu dukɔ bubu me tɔ la o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 16-LIA
- Mɔnukpɔkpɔ li na ŋutsu kple nyɔnu siwo tsi nyuie ate ŋu aɖe srɔ̃ la si be woaɖe
amesi nyo na wo la, ado ƒome. Dzɔtsoƒe, dzrovinyenye alo subɔsubɔ manye mɔxenu o. Mɔnukpɔkpɔ
sɔsɔe li na wo be woaɖe wo nɔewo. Nenema ke woagate ŋu agbe wo nɔewo hã faa.
- Womazi srɔ̃ɖeɖe ɖe ame aɖeke dzi o. Ele be srɔ̃ɖeɖe la nanye srɔ̃ɖela
eveawo ƒe didi.
- Le dzɔdzɔme nu la, ƒomee nye gɔmeɖokpe na amegbetɔƒomea, eyata enye dukɔ ɖesiaɖe
ƒe dɔdeasi be woakpɔ ƒome ɖesiaɖe ƒe dedienɔnɔ ƒe nyawo gbɔ.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 17-LIA
- Mɔnukpɔkpɔ li be nunɔamesi ate ŋu anɔ ame ɖeka si eye woagae ŋu anɔ ame ma kple
ame bubuwo si ɖe du.
- Womatsɔ akpasesẽ axɔ ame aɖeke ƒe nunɔamesi si le esi la o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 18-LIA
Amesiame kpɔ mɔ abu tame le eɖokui si le ablɔɖe me, awɔ eƒe dzitsinya ŋudɔ abe
alesi wòlɔ̃ ene eye wòasubɔ le mɔ si dze eŋu la nu. Ablɔɖemɔnu sia gɔmee nye be
ame aɖe ate ŋu agbe nu ɖa tso eƒe xɔse gbɔ eye wòagasubɔ nu bubu si wòlɔ̃ faa.
Nenema ke wòkpɔ mɔ anɔ eɖokui si ko alo abɔ ha kple ame bubuwo le subɔsubɔhawo me.
Afia nu tso nusi wòsubɔna la ŋuti le adzame alo gaglãgbe to mɔ ɖesiaɖe nu mɔxexe
manɔmee.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 19-LIA
Amesiame kpɔ mɔ abu tame le eɖokui si eye wòaɖe eƒe susu agblɔ faa mɔxexe manɔmee.
Mɔnukpɔkpɔ sia lɔ susuwɔwɔ le ame ɖokuisi le ablɔɖe me ɖe eme. Esia gɔmee nye
be ame aɖeke mekpɔ mɔ ado akplamatsee le wɔna sia me o. Egalɔ mɔnu si wòato ase nya
tso ame bubuwo gbɔ kple alesi wòana nyanya ame bubuwo hekpe ɖe susu siwo do go tso
nyagbeƒãɖeɖe ɖesiaɖe ƒomevi me kaka me. Le wɔna siawo me la, liƒowo kura gɔ̃
hã manye mɔxenu o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 20-LIA
- Takpekpe kple hadede le ŋutifafa me ƒe ablɔɖe mɔnukpɔkpɔ, li na amesiame.
- Womazi ame aɖeke dzi be woanɔ habɔbɔ aɖe me o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 21-LIA
- Gomekpɔkpɔ le dukɔmevi ɖesiaɖe si le eƒe dukɔ ƒe dziɖuɖunyawo me. Ate ŋu anye
eya ŋutɔ alo ametiatia aɖo wo teƒe le akɔdada me.
- Mɔnukpɔkpɔ li na dukɔmevi ɖesiaɖe sɔsɔe be woakpɔ gome le kpekpeɖeŋu siwo
keŋ dziɖuɖu nana dukɔmeviwo katã la xɔxɔ me.
- Dziɖuɖu ɖesiaɖe ƒe ŋusẽ ƒe sɔti le eƒe dukɔmeviwo sime. Woaɖe ŋusẽ sia
afia le xeyixi tɔxɛwo dzi to ametiakɔdada siwo wowɔna le ɖoɖo nyui me. Le akɔdada
siawo me la, dukɔmevi siwo katã dze ada akɔ la, ade nu aɖaka me le adzame alo to akɔdada
mɔnu bubu aɖe si dzi woda asi ɖo ŋudɔwɔwɔ me.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 22-LIA
Hadomegbenɔnɔ kple dedienɔnɔ ƒe gomekpɔkpɔ li na dukɔmevi ɖesiaɖe. Ehiã be
dukɔmevi ɖesiaɖe nakpɔ esia ade dzesii kɔtɛe to nunyanya tso eƒe dukɔ la ƒe ɖekawɔwɔ
kadodo kple gbetadukɔwo ŋuti. Nenema ke wogahiãe hã be wòanya nu tso kpekpeɖeŋu
siwo eƒe dukɔ la xɔna tso dukɔ bubuwo gbɔ le ga, hadomegbenɔnya kple dekɔnunyawo
gome hena eya abe dumevi ene kple ehati bubuawo ƒe bubu kple tutuɖo si le vevie ŋutɔ
la ŋuti.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 23-LIA
- Dɔwɔwɔ ƒe mɔnukpɔkpɔ li na amesiame faa. Amesiame atia dɔwɔna si nyo nɛ la.
Ati eƒe dɔwɔwɔ ƒe dzidzemekpɔkpɔ yome eye wòaʋli amemaxɔmaxɔ ɖe dɔ me ta
vevie.
- Fetu ɖeka ƒomeviwo xɔxɔ ɖe dɔwɔna ɖeka ƒomevi ta le afisiafi, ƒe mɔnukpɔkpɔ
li na amesiame, vovototomanɔmee.
- Fetu nyui xɔxɔ ƒe mɔnukpɔkpɔ li na amesiame. Esia awɔe be dɔwɔla la nate ŋu
akpɔ eya ŋutɔ, srɔ̃a kple viawo dzi dzidzemetɔe abe alesi wodze amegbetɔ be wòano
agbe ŋudzedzekpɔtɔe la ene. Eye ne ehiã kura hã la woado alɔe abe hadomegbenɔnɔ
ƒe viɖe ene.
- Amesiame kpɔ mɔ aɖo dɔwɔlawo ƒe habɔbɔ anyi alo age ɖe ɖesiaɖe si woɖo anyi
xoxo la me ɖe eƒe dzidzemekpɔkpɔ mɔnuwo taʋiʋli ta.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 24-LIA
Mɔnukpɔkpɔ li na amesiame si nye dziɖuɖudɔwɔla be woana gbɔɖemee to mɔkeke
nanae me le xeyixi tɔxɛ aɖewo dzi gake woaxe fetu dedi nɛ. Womaɖe ga aɖeke le eƒe
fetu la me ɖe xeyixi siwo me menɔ dɔ me la ta o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 25-LIA
- Agbenɔnɔ dzidzemetɔe ƒe mɔnukpɔkpɔ li na amesiame bena eƒe lãme nanɔ sesĩe,
eya ŋutɔ, srɔ̃a kple viawo nanɔ dedie to nuɖuɖu, nutata, xɔtutu, atikenya, kple
kpekpeɖeŋunana bubu ƒomevi siwo hiã le hadomegbenɔnɔ me la xɔxɔ me. Ne dɔwɔna
mele ame aɖe si o la, mɔukpɔkpɔ li nɛ be ne edze dɔ alo zu wɔametɔ, srɔ̃a ku alo
wotsi heku amegã alo nyagã loo alo afɔku aɖe dzɔ ɖe edzi si awɔe be magate ŋu awɔ
naneke le eɖokui si o hã la, woakpɔ kpekpeɖeŋu.
- Ele be woatsɔ beléle tɔxɛ na vinɔwo kple ɖeviwo eye woana kpekpeɖeŋu wo. Ele be
woakpɔ ɖevi siwo dzilawo ɖe wo nɔewo ɖe ɖoɖonu hafi dzi wo kple esiwo dzilawo meɖe
wo nɔewo ɖe ɖoɖo nyuitɔ nu hafi dzi wo o la dzi vovototomanɔmee.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 26-LIA
- Mɔnukpɔkpɔ li na amesiame be wòaxɔ hehe. Woaxɔ hehe siawo femaxee le gɔmedzesukuwo
me. Ele be woazi amewo dzi be woaxɔ gɔmedzesuku ƒe hehe. Ele be mɔnukpɔkpɔ nanɔ
anyi na hehexɔxɔ le aɖaŋudɔwo kple dɔwɔna tɔxɛwo me. Le sukukɔkɔwo dede gome
la, woaɖe mɔ na amesiwo ŋu ŋutete le la be woage ɖe hehexɔƒe siawo.
- Ele be hehenana amewo ƒe taɖodzinu nanye be woatu amegbetɔ ɖesiaɖe ɖo hena eƒe
amezuzu blibo. Ele hã be amegbetɔƒomea, ƒe dzidzemekpɔkpɔ kple eƒe ablɔɖemenɔnɔ
ƒe gɔmeɖokpe nakpɔ ŋgɔyiyi to bubudede gɔmeɖokpe sia ŋu me. Esia ahe nugɔmesese,
dzidodo kple xɔlɔ̃wɔwɔ ade dukɔwo, gbegbɔgblɔwo kple xɔseha vovovoawo katã
dome. Esia ana be Xexeme Dukɔ Ƒoƒuawo ƒe Habɔbɔ ƒe nuwɔnawo nahe ŋutifafa va
xexeame godoo.
- Dzilawo kpɔ mɔ atia hehe si ƒomevi wodi be wo viwo naxɔ la faa.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 27-LIA
- Gbesiagbegbenɔnɔ ƒe gomekpɔkpɔ li na amesiame. Esia gɔmee nye bena, mɔnukpɔkpɔ
li na amesiame be woakpɔ gome le viɖe siwo hã dona tso dzɔdzɔmenuwo ŋuti nunya kple
aɖanudɔwɔnawo me.
- Mɔnukpɔkpɔ li be woaʋli ame aɖe ƒe nutovɛ ta to se ŋudɔwɔwɔ me. Nutovɛ sia
ate ŋu anye agbalẽŋɔŋlɔ, hakpakpa alo aɖaŋu nu bubu ɖesiaɖe ƒomevi si nye ame
la ƒe asinudɔwɔwɔ si ŋuti tɔnyenye le nɛ.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 28-LIA
Gomekpɔkpɔ li na amesiame be wòanɔ eƒe dukɔ me habɔbɔwo alo dutahabɔbɔ siwo
me amewo ƒe mɔnukpɔkpɔwo kple ablɔɖevinyenye ƒe nyati siwo dzi míetɔ asii le Kpeɖodzinya
sia me la xɔ anyinɔ ɖo blibo.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 29-LIA
- Gomekpɔkpɔ le dukɔ me ŋgɔyidɔwo wɔwɔ mekpɔ dukɔmevi ɖesiaɖe ƒe ŋkume le
afisi eƒe ablɔɖevinyenye kple amegbetɔnyenye blibo le bɔbɔe le.
- Ele na amesiame be le eƒe mɔnukpɔkpɔ kple ablɔɖevinyenye ŋuti dɔwɔwɔwo me la,
wòanye amesi awɔ ɖe ɖoɖo siwo dzaa dzi sea da asi ɖo la dzi hena sidzedze kple
bubudede ame bubuwo ƒe gomekpɔkpɔwo kple ablɔɖemenɔnɔ si hea agbe nyui nɔnɔ,
tomefafa kple dzidzeme sɔ gbɔ fũu vɛ, le ameha siwo dome sɔsɔminasɔe ƒe wɔnawo
ƒo ke ɖe to nyuie le.
- Mele be woawɔ mɔnukpɔkpɔ kple ablɔɖevinyenye ŋuti dɔ le mɔnu siwo to vovo tso
Xexeme Dukɔ Ƒoƒuawo ƒe taɖodzinuwo kple didiwo gbɔ o.
KPEƉODZINYA ƉOƉO 30-LIA
Mele be ame aɖeke naɖe naneke si le Kpeɖodzinya sia me la gɔme abe dukɔ ɖeka aɖe
koŋ tɔ wònye ene o. Medze be ameha alo ame ɖeka aɖeke natsɔe abe mɔnukpɔkpɔ ene
awɔ wɔna aɖe alo aɖe afɔ aɖe si agblẽ nu le gomekpɔkpɔ kple ablɔɖemɔnu siwo
woxlẽ fia le Kpeɖodzinya sia me la ŋuti o.