ZAL'SHƐŊA ŊAN KPAŊSIR' ZƆSIMDI NI NAŊGBAŊ YINI ANDUNIA TIŊGBANA SUNSUUNI
LAHABAL' TUULI
Yɛlimaŋli, bɛhigu kam yi yɛn mali kɔre ni dariza zaŋ n chaŋ sal' mini o kpee
sunsuuni faashee ka bɛ chɛ tab' bɔbbu ni tab' muxsubu yiruŋ yiruŋ. Din lan pahi, di
bi tu ka bɔliyoli be bɛ nimdi ni. Din nyaaŋa, di bi lan tu ka zab chɔxima ŋan ka
alifaani gɔr be bɛ sunsuuni. Yɛltɔx' yoya lala n yi dɔxsi nam tɔbu, ka bebu kɔŋ
tulaale. Sal-nim yi lihimi ʒem zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni ka zilsigu ni fabila
nabigi m-maan pahi nabili bɛ sunsuuni. Ashee tɔxsigu ni shaawara ni be shɛli, fabila ni
yolitem ka ka di beni.
Din ni chɛ ka fukumsi ni muxsigu saxim zɔsimdi ka sokam ti zɔr' n bahiri o sol' la,
di tuya ka ti niŋ kookali niŋ ti suhu ni, ka zal' shɛŋa ŋankam be litaafi ŋɔ ni
daalifaani tabili sokam. Zal' shɛŋa din be litaafi ŋɔ ni lan nyɛla din tɔŋdi aminsi
ni zɔsimdi ka bukaata kam maana.
Tiŋgbana Naŋgban Yini Laxiŋgu shɛli bɛ ni bɔli yubɔlig' Yunaitid Neishins la nim
zaa dihi nuu gbɔŋ ni ka dama bɛ zaa yuya ni di kpaŋsi zal' shɛŋa ŋan zaa nyɛ ŋan
kpaŋsir zɔsimdi ni tɔxsigu tiŋgbana sunsuuni. Binnamda Naa yiko puuni, paxa bi gari
doo, doo mi bi gari paxa. Bɛ zaa la yim. Ni dinzuxu bɛ bɔr' ni yɛda ni suhupiɛlli be
ti sunsuuni, ka ti puha yooi tab' zuxu, ka yɛlli kam ku nyaŋ ti. Din ni kpaŋsi ka zal'
shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni maali sokam buchi, sokam maaimi o nii n karim litaafi ŋɔ
ka di kpe o tibili ni venyɛlinga.
Dinzugu, pumpɔŋɔ,
Jɛneral Asɛmbli Laxiŋgu ni di
ti sokam lahabali ka dama
ZAL' SHƐŊA ŊAN BE LITAAFI ŊƆ NI ŊƆ NYƐLA
ŋan ni niŋ tiŋgbana ni sokam alifaani. Sokam, zaŋ n-ti tabli dunia-yili laxiŋgu
balibu kam zaŋim zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni n-niŋ waaʒibu, ka bɔ daliri din
ni chɛ ka ŋa niŋ bayaana ni achiika: Wuliŋpuhili, Wuliŋluhili, Nudirigu, Nuzaa, ni
luxulikam. Amaa Zal' shɛŋa bɛ ni yu ni ti zaasa kpaŋsi maa n-dii mbɔŋɔ.
N-dam 1
Sal' la sala. Bɛhig' be sokam sanimi, din pa la amii. Suhizɔbo be sokam sani; ka nambɔxu
beni. Suhubɔhibo mi bi lan kɔŋ yigunaadam kam sani. Dinzuxu dimbɔŋɔ zaa wuhiya ka
dama di tu kamaata ka ti zaa yu tab' hali ni ti puuni.
N-yi 2
Zaligu dinkam be litaafi ŋɔ ni nyɛla din maani yigunaadam bukaata zaŋ n chaŋ bɛhigu
polo. Zaligu bi ti soli ni so gahimmi o kpee. Gbampielli ka soli ka o gahim Gbansabilli;
doo di biɛhim paxa; so mi di zaŋ o daadiini din par' o n zaŋ bɔbi o taba, o yaa zuxu.
So mi di tɛhi ni o bɛhig' bee o buni bee o dɔxim dahibarka bee o bilichiinsi zuxu o
mali yiko din ʒemdi o kpee bee n zaxsir' o.
Din nyaaŋa di ka soli ka so ʒem o kpee ni o tiŋ viɛl' zuxu. Ŋun ya-nim nya
sumaŋ-tali di pirim ni o ya nyaxs' zuxu n lihi ʒem ban na be Soomanji-tali waamaa dabtim
ni.
N-ta 3
So di pirim o wɔxiritali zuxu yɛli ni o tum tuun shɛli din gbarigir' bɛhig' ka zal'
shɛŋa ŋan be kpe bi ti o yɛlli. Di veeni ka kookali be sokam sanimi ka fawɔxili kani.
N-nahi 4
Zaligu bi lan n saxi ni so zaŋ o ygunaadam kpee niŋ o bilaa; dama dabtim daawabu
gariya ka di bi pɔra. Dinzuxu, taali n nyɛ li ni achiika ni nir' kɔhi dabili bee n da
o.
N-nu 5
Zaligu bi lan saxi ni bɛ niŋ so alaka bee fukumsi biɛxu din ka albarika di tooni ni
di nyaaŋa.
N-yobu 6
Zaŋ n chaŋ dunia-yili lɔɔ bee dunia-yili zaligu polo, soli kani ka bɛ tooi pii
kaxili ti so, ka pii dɔxu n ti so. Baŋ veeni nudirigu maa ka veeni nuzaa gba.
N-yopɔin 7
Zaŋ n chaŋ zal' shɛŋa ŋan be kundi puuni, yɛlli din dir' tarima dir' bilchina.
Sariya dol' la yɛlimaŋli, di bi doli ʒiri.
N-nii 8
Sariya dibu shee, Gbampiɛlli dini ka la di kɔ ka chɛ Gbansabilli dini; dama ti zaa
la yigunaadam-nima.
N-wei 9
Zaligu bi saxi ni yɛlwums' chɔxima zuxu bɛ niŋim nir' fukumsi, bee n kpɛh' o duu,
bee n kar o o yaannim tiŋ' ni, o ba-nim tiŋ ni ka di ka soli.
Pia 10
Zaligu maa lan wuhi ni solibeni ka nir ni bɔ soya n tahi o sariya bɛn ni di li luxushɛli
ka zualinsi kani, bɛ yi di o sariya ka di bi tixi o nini.
Piniyini 11
- Kootu yi di nir' sariya, n yi kpɛh o la sarika, o mali yiko din zabiri omaŋ zuxu, n bɔr
lɔya-nima, ka bɛ zaani o nyaaŋa; ka naxila ŋun gba nyami ka lala nyɛla
niŋgbuŋ-duxili.
- Zaligu lan yɛli ni di ka soli ka bɛ niŋ nir fitiina ka di lan bi tum m birigi
tiŋgban shɛli puuni o ni ʒia maa zal' shɛli; bee zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni.
Nir yi tum m-birigi zaligu, bɛ darigi' o tibili la zaligu kundi ni buxsi ni bɛ niŋim o
shɛm.
Pinaayi 12
Zaligu lan wuhi ni di ka soli, sal-nim zamba puuni, ka bɛ vihi nir' ni bɛ baŋ ashili
shɛli din nyɛ o dahalali; bee o daaliwumma daashili; bee o yili puuni daashhiya; bee n
vihi o washiika shɛŋa ŋan nyɛ o dini; bee n bɔ daliri n filim n filim o yoli. Zal shɛŋa
ŋan be litaafi ŋɔ ni ʒe la sokam nyaaŋa pa yino kɔ nyaaŋ' ka ŋa ʒeya.
Pinaata 13
- Zaligu lan wuhi ni sokam mali soli din gamdi o yubu tiŋ ŋan nuu be zal' shɛŋa ŋan
zali ŋɔ ni.
- Sokam lan mali yiko din yiri o ya, n duri tiŋduya ka tiligir' o ya na ka taali shɛli
kani.
Pinaanahi 14
- Zal' shɛŋa ŋan be kpe lan wuhi ni nir mali soli din zaŋdi o nyɛvili n zɔr tiligira
ka tiŋ shɛli o ni zɔ n kuli maa nim taxi n deeg' o.
- Laabida, ŋunkam yi kpuxi napɔŋ lala yi tummi n birigi o tiŋgbɔŋ zal' shɛli bee
Tiŋgbana zaasa Naŋgban yini laxiŋgu zal' shɛli, o nyɛ la o takahi bindi maa, dinzuxu,
o ni va o bini.
Pinaau 15
- Zaligu din be kpe lan wuhi ni nir' mali yiko din kpɛhiri omaŋ zuliya shɛli ni o suhu
ni gbaai.
- Di di pirim shɛb' bee so suhuyubu zuxu n mɔŋ so yiko din ni chɛ ka o tooi kali omaŋ
n kpɛhi zuliya shɛl' puuni o suhu ni yu.
Pinaayobu 16
- Zaligu maa lan wuhi ni pax' kam ni doo kam: Kpuŋkpana waamaa Saxayɛlga mali yiko din
kpuxiri bal' shɛli o suhu ni yu n namdi zuliya o yaa tariga. Zal' shɛ ŋa din be kpe ni
sɔŋdi dɔɔ shɛm, di sɔŋdi pax' gba la lala.
- Zaligu lan kpaŋsi yɛltɔx' shɛli. Yɛda ni yɛda shee, doo mali soli din kpuxiri o
suhuyubu paxa.
- Zaligu lan wuh ni doo mini paxa n yi laxim n nam tuŋ. Ni dinzuxu, nama dahilibarka
puuni, ni bɛ su dɔɔ mini pax' zaami.
Pinaayopɔin 17
- Nir mali yiko din zaani o dahalali azichi bee n nyar' shɛb' pahiri omaŋ zuxu ka bɛ
kper' wɔlima ni.
- Dunia yɛlwumsa ŋun zuxu ni ninvux' yino suhuyubu zuxu, soli kani ka bɛ ni tooi fa
nir' daaʒia.
Pisaayika 18
Bɛhig' wuhiya ka dama soli kani ka so tooi bɔbi o kpee. Sokam mali soli din tumdi o
yubu ka doli adiini shɛli din par' o. O suhu yi ti lan jɛ adiini shɛli o ni doli maa, o
lan mali yiko din loori adiini shɛli din ta o yɛm. Limama-nim mali soli din kpaŋsir' bɛ
daadiini ka jɛmdi Naawuni bɛ daahaŋkaya tariga ka taali shɛli kani.
Pishiyinika 19
Zaligu lan kpaŋsi ni yigunaadam kam mali yiko din dir' o suhuyubu daalizama, ka di kun
o ni bɔr' luxushɛli, di yi pa alizan shɛli din galim.
Pishi 20
- Laxiŋgu dinkam gbibi maaligu, litaafi ŋɔ kpaŋsir' li ka ʒe di nyaaŋa.
- Soli kani ka nir' suhu bi gbaai minti shɛli ka so tooi kum o yaa zuxu muxsir' o ni o kpɛhi
di ni.
Pishi-ni-yini 21
- Zaŋ n chaŋ tiŋgbɔŋ puuni daalizama ni nyɛ shɛŋa zaa, soli kani ka di mɔŋ so di
shaawar' shɛli, dama zamaatu zaa shaawara n nyɛ li.
- Tiŋgbɔŋ kam mulichi ni yu shɛli, dina n nyɛ waaʒibu. Bɛ suhuyubu maa ka bɛ maali
tumdi tuma.
- Litaafi ŋɔ lan kpaŋsi ni gbaaibu yi yɛn gbaai din vootim' vootir' maŋli n gbaai
gbaaibu din ni zaŋ n tum tuma.
Pishi-ni-ayi 22
Zaligu lan kpaŋsi ni sokam mali soli din kuuni o tiŋ zuxu; dama bɛ zali tiŋgbɔŋ
la ni so kam bukaata maani zuxu. Ni dinzuxu, tiŋgbɔŋ niima nyɛla tiŋgbɔŋ zaasa
buni, ka di taada kam pa so saandi.
Pishi-ni-ata 23
- Zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni lan wuhi ni sokam tumdi tuma ka bɔm o suhuyubu
tuma din nyɛ din ni sɔŋ o ka sɔŋ o mulichi. Sokam lan mali soli din duhiri o yee ka bɛ
nyar' tuun suma tir' o.
- Nir' wɔligu bini ni nyɛ shɛli, di ka soli ka so tooi mɔŋ o li.
- Tumtumdi kam veeni ka o dir' wahala ka bɛ yɔri o la yɔ' shɛŋa din ni saxi o mini o
mulichi ka fukumsi ti yɛn ŋmani di gbaairi o la ka bɛ sɔŋ o zaligu ni buxsi shɛm
kundi ni.
- Tiŋgbɔŋ kam mulichi mali yiko, sɔŋsim soli zuxu, din zaani bɛ dintɔli laxiŋgu shɛli
bɛ ni bɔɔni Siliminsili ni ni Treid Yuniɔns la ka di zabiri bɛ tumtumdib' zuxu.
Pishi-ni-anahi 24
Zaligu lan wuhi ni sokam vuhimi o daahaŋkali tariga ka tummi tuma saha, din nyaaŋa ka
diɛmmi bee n kperimi kpɛrigu saha.
Pishi-ni-anu 25
- Zaligu lan wuhi ni bɛ nam bɛhigu la sokam zuxu. Ni dinzuxu, sokam mali yiko din bɔri
alaafee soya; dama a laa fee n nyɛ binshɛxukam. Sokam lan mali yiko din wɔlindi puzuri
ni sutura zuxu, ni yili zuxu, ni dinkam nyɛ din maani ka pahiri bɛhigu. Zaŋ n chaŋ
gu-maŋ daashiya mi polo, ni kɔŋsim doro, gbariginsim, dakɔlim, kuriginsim ni dunia
yili fukumsi kam, zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni sɔŋdi sokam-mi.
- Zaŋ n chaŋ bia mini o ma shee, sokam mi ni bia dɔxibu tɔ, dinzuxu, bia kam, sheeje
ni ŋun mi o ba zaa, zal' shɛŋa naŋ litaafi ŋɔ ni zani yim ni bia la bia, ni dinzuxu
ban mali ba nim ni kuuni ka gamdi ka tiŋgbɔŋ nuu pa bɛ zuxu shɛm, ban ʒi bɛ banim
gba mali yiko din gamdi lala.
Pishi-ni-ayobu 26
- Zaligu lan wuhi ni daadam kam mali yiko din bɔhindi karɔŋ. Gommanti n su yiko ni bɛ
yɔ sikuru bihi zuxu ban na piini karɔŋ; ka na bi karim n chaŋ katiŋa la, zaa zuxu.
Talahi n nyɛ li ni sokam tɔhi o bia sikuru. Tuun baŋsim sikuru-nim bi kɔŋ tiŋ kam
puuni din dolisir' ban zuxuri gɔr' ne n-ne la, ka bɛ karindi n baŋdi venyɛliŋga.
- Zal' shɛŋa ŋan be litaafi ŋɔ ni yɛliya, ni di veeni ka baŋsim kam pahiri nir' la
ninneesim, ka wuhiri bihi jilima ni suzuda ni bɛhigu ni yurlim soya ni nyɛ shɛŋa; ka
ti wumdi kpamb' yɛligu, ka suxulo be sokam sani ka tɔxsigu be dunia-yili zuliya kam
sunsuuni; ni Musulim-nim ni Yisa Nyaanolib' ni chɛfirnim sunsuuni, ka Tiŋgbana Naŋgbaŋ
Yini Laxiŋgu la nia kam pali.
- Ba-nim ni ma-nim mali yiko din piiri karɔŋbaŋsim shɛli bɛ suhu ni yu ni bɛ bihi
karim. Zal' shɛŋa ŋan be kpe wuhiya ni bihi ba-nim ni bɛ ma-nim yubu la ka zaligu ŋɔ
kpaŋsi n nyaŋ binshɛxukam.
Pishi-ni-ayopɔin 27
- Ŋunkam suhu yu ni o kpaŋsi o kali soya bee o diɛm diɛn shɛli, bee o wa wa shɛli,
bee o doli ninneesim so' shɛli, soli beni ka di lan tooi niŋ o yubu ka taali kani.
- Ŋunkam kpaŋsir' omaŋ zaŋ n chaŋ baŋsim polo, ni ŋunkam lan kpaŋdi omaŋ zaŋ n
chaŋ o nya alifaani, soli kani ka so tooi gu di lan soli zaŋ n chaŋ o yubu maa polo.
Pihita-ayi-ka 28
Zal' shɛŋa ŋankam be litaafi bil' ŋɔ ni nyɛla ti zaasa fali, dinzuxu sokam ni
tooi nyu bara n bahi ŋa.
Pihita-yini-ka 29
- Bɔbigu shee, sokam mal' la o soli din kpaŋsir' o ka sɔŋd' o, ka o bebu mali daŋko.
- Soli kani ka so tooi yɛli ni o yu omaŋ n-ti yaxi. Yɛlli yi zani, ka bɛ yɛn vihi yɛlli
maa, zaligu ni zali shɛm ka di ti soli ni di doli, n yuli maali yɛlli maa ka di ta sokam
yɛm.
- Di ka soli ka so tooi gbaai gbaaibu ka o gbaaibu maa taxi Yunaitid Neishins bee
Tiŋgbana Naŋgban Yini Laxiŋgu ni buxsi shɛm litaafi bil' ŋɔ ni.
Pihita 30
Ni di ti sokam lahabali ka dama bɛ bi zali zal' shɛŋa ŋan be kpe ŋɔ la nin yino kɔ
suxu, sokam zuxu ka bɛ zali ŋa. Dinzuxu, zal' shɛŋa ŋan be kpe maa ka bibiɛlim soya
zuxu, bee tiŋŋmɔŋ soli zuxu. Dinzuxu sokam luxim tibili venyɛliŋga n wum ka di chib'
o
.
